Çocuk ve ergen psikoterapisi, neredeyse sadece çocuğun/ergenin duygusal ve sosyal refahına odaklanan terapötik bir ilişkinin oluşturulmasıdır. Yetişkin terapisinden farklı birkaç önemli noktası vardır.
Çocuk terapisi daha çok ileriye yöneliktir. Çocuklar büyüme sürecindedir, bu nedenle yetişkin terapisinde olduğu gibi geçmiş yaşam olaylarına bakmak, sorunun kaynağını bulmak ve yeniden deneyimlemek gibi teknikler çoğu zaman işlevsiz kalırlar. Çocuk terapisinin dili büyük ölçüde sözel değildir. Terapistler çocuklarla iletişim kurmak için aktivite, yapılandırılmış ya da yapılandırılmamış oyun ve ilişkiyi kullanırlar. Çocuklar eylemleri ve duyguları her zaman kelimelere çeviremezler, bu nedenle çocuklarla çalışan terapistlerin hem 'yetişkin' hem de 'çocuk' dillerini konuşan iki dilli olmaları önemlidir.
Çocuklar ve ergenler duygusal sıkıntıyı farklı şekilde tecrübe eder ve iletişim kurarlar. Sosyal ilişkilerde sorunlar yaşayabilir, öğrenmede zorluk çekebilir, başkalarına karşı agresif davranabilir, ebeveynlere ve/veya bakıcılarına karşı patolojik bağlılıklar geliştirebilir, alkol veya uyuşturucu kullanabilir, kendine zarar verebilir veya kendileri hakkında olumsuz inanç ve duygulara sahip olabilirler. Bu tür davranışlar ve duygular genellikle iyi olma duygularına ve duygusal, sosyal ve entelektüel gelişim kapasitelerine müdahale eder.
Çocuk ve ergen terapisi gelişmeyi engelleyen altta yatan duygusal sorunlara odaklanır. Oyun ve konuşma terapisi ile, danışanların sıkıntılarının nedenlerini anlamalarına ve gelecekte sağlıklı şekillerde başa çıkma becerilerini öğrenmelerine yardımcı olunur. Amaç, duygusal durumlar ve davranışlarda kalıcı değişiklikler göstermektir.
Değerlendirme süreci çocuğun veya gencin yaşına bağlı olarak değişir. İlk seans(lar) sırasında ebeveynlerden veya ergenden terapiye gelme nedenleri hakkında bilgi toplanır. Tipik olarak, danışan ve danışman bir değerlendirme aşaması için sonraki birkaç seansa ayrı ayrı alınır. Bu aşamanın uzunluğu değişir. Danışman uygun terapi ihtiyaçlarını ve hedeflerini belirlemek için toplanan bilgileri kullanır. Terapi, ebeveynlerle ortak bir süreçtir ve genellikle düzenli olarak planlanan ebeveyn toplantılarını içerir. Gençler daha büyük ergenlik dönemine yaklaştıkça, ebeveynlerinin katılımı, danışmanlarıyla güven ve güvenlik inşa edebilmeleri için azalmaktadır. Terapist gerekli gördüğünde çocuğun/ergenin öğretmenleri, doktorları ve okuldaki psikolojik danışmanları ile temas kurabilir.